Het lijkt zo eenvoudig: je schrijft je in bij de Kamer van Koophandel, begint je eigen onderneming en noemt jezelf zzp’er. Maar de praktijk is weerbarstiger. Wanneer ben je eigenlijk echt zzp’er volgens de wet? Het Deliveroo-arrest van de Hoge Raad werpt hierop een helder licht en biedt belangrijke toetsingscriteria. In deze blog leggen we uit wat dit arrest betekent en hoe je kunt nagaan of je echt als zzp’er wordt beschouwd.
De kern van het Deliveroo-arrest
Het Deliveroo-arrest draait om de vraag of bezorgers van Deliveroo werkten als zelfstandigen of als werknemers. In 2023 oordeelde de Hoge Raad dat deze bezorgers feitelijk in loondienst waren, ondanks hun zzp-contract. Het arrest benadrukt dat de manier waarop partijen hun arbeidsrelatie inrichten en uitvoeren, belangrijker is dan wat er op papier staat. De toetsing focust op de feitelijke situatie en niet op de formele afspraken.
Wat bepaalt of je zzp’er bent?
De Hoge Raad heeft in het arrest een aantal criteria benadrukt.
Gezagsverhouding: Is er sprake van een gezagsverhouding tussen jou en de opdrachtgever? Dit betekent dat de opdrachtgever instructies kan geven over hoe, waar en wanneer je je werk uitvoert. Als deze instructiebevoegdheid aanwezig is, kan er sprake zijn van een dienstverband.
Inbedding in de organisatie: Ben je organisatorisch ingebed in het bedrijf van de opdrachtgever? Dit houdt in dat je werk inhoudelijk deel uitmaakt van de bedrijfsvoering van de opdrachtgever. Werk je bijvoorbeeld met hun apparatuur, in hun systemen en volgens hun regels? Dit kan wijzen op een dienstverband.
Persoonlijke arbeid: Ben je verplicht om het werk zelf te verrichten, of kun je het werk overlaten aan iemand anders? Als de arbeidskracht persoonlijk gebonden is om het werk uit te voeren, kan dit wijzen op een arbeidsovereenkomst.
Loondienstachtige elementen: Ontvang je een vast loon of betaling per gewerkt uur, zonder dat je ondernemersrisico loopt? Als je geen risico draagt en een vast inkomen ontvangt, wijst dit op een dienstverband.
Ondernemerschap: Loop je ondernemersrisico en handel je zelfstandig? Denk hierbij aan het zelf bepalen van je tarieven, het werken voor meerdere opdrachtgevers en het dragen van verantwoordelijkheid voor je eigen winst en verlies.
Aard van de overeenkomst: Hoewel de inhoud van de overeenkomst niet doorslaggevend is, speelt het wel een rol. Als je een contract hebt waarin je als zelfstandige wordt aangeduid, moet dit ook in de praktijk zichtbaar zijn. De wijze waarop partijen de overeenkomst inrichten, kan meewegen.
Minimumtarief: Hoewel niet expliciet door de Hoge Raad genoemd, speelt het minimumtarief in sommige sectoren een rol bij de beoordeling van zelfstandigheid. Het minimumtarief in Nederland is wettelijk vastgesteld op € 16,00 per uur voor zelfstandigen. Een zzp’er die werkt tegen een tarief lager dan € 33,00 per uur loopt een verhoogd risico om te worden aangemerkt als schijnzelfstandige. Dit bedrag wordt vaak gezien als een grens waarbij er onvoldoende ruimte is voor ondernemersrisico en zelfstandig ondernemerschap.
Wat betekent dit voor jou?
Als je jezelf zzp’er noemt, is het belangrijk dat je kritisch kijkt naar de manier waarop je samenwerkt met je opdrachtgevers. Vraag jezelf af:
- Heb ik de vrijheid om mijn werk in te delen zoals ik wil?
- Werk ik met eigen middelen en apparatuur?
- Loop ik een reële financieel risico, bijvoorbeeld door investeringen of fluctuaties in mijn inkomen?
- Kan ik mijn eigen tarieven bepalen en werk ik voor meerdere opdrachtgevers?
- Hanteer ik een tarief dat past bij mijn zelfstandig ondernemerschap?
Als je op al deze vragen ‘ja’ kunt antwoorden, is de kans groot dat je daadwerkelijk als zzp’er opereert. Als je vooral ‘nee’ moet antwoorden, is het goed mogelijk dat er eigenlijk sprake is van een dienstverband.
Wat kunnen uitzendbureaus doen om risico’s te beperken?
Voor uitzendbureaus is het cruciaal om zorgvuldig om te gaan met de inzet van zzp’ers. Het Deliveroo-arrest laat zien hoe belangrijk het is om een correcte relatie met arbeidskrachten vast te leggen. Hieronder geven we je enkele tips om risico’s te beperken:
Voer een grondige toetsing uit: Controleer vooraf of de arbeidskracht aan de criteria van zelfstandig ondernemerschap voldoet. Maak gebruik van de toetsingscriteria zoals genoemd in het Deliveroo-arrest.
Leg afspraken helder vast: Zorg voor duidelijke en specifieke overeenkomsten waarin staat beschreven dat de arbeidskracht zelfstandig opereert. Zorg er daarnaast voor dat je werkt met goedgekeurde modelovereenkomsten van de Belastingdienst om schijnzelfstandigheid te voorkomen. Vermijd bepalingen die wijzen op een gezagsverhouding.
Vermijd organisatorische inbedding: Laat zzp’ers met hun eigen middelen werken en voorkom dat ze volledig opgaan in de organisatie van de opdrachtgever.
Stimuleer ondernemerschap: Werk zoveel mogelijk met zzp’ers die voor meerdere opdrachtgevers werken en zelf hun tarieven bepalen. Dit verkleint de kans dat een arbeidsrelatie wordt gezien als een dienstverband.
Raadpleeg juridische expertise: Schakel een jurist in om overeenkomsten en werkwijzen te controleren. Dit kan toekomstige geschillen helpen voorkomen. Daarnaast heeft de Belastingdienst een speciaal loket waar je terecht kunt met vragen over arbeidsrelaties en zzp-situaties. Dit loket kan je helpen om meer duidelijkheid te krijgen over jouw specifieke situatie.
Waarom is dit belangrijk?
De status van je arbeidsrelatie heeft grote gevolgen voor je rechten en plichten. Als je feitelijk werknemer bent, heb je recht op zaken zoals een vast salaris, vakantiegeld en ontslagbescherming. Als echte zzp’er draag je echter zelf de verantwoordelijkheid voor je belastingen, verzekeringen en pensioen. Bovendien loop je het risico dat je onterecht belastingvoordelen hebt genoten, zoals zelfstandigenaftrekken en btw-voordelen, wat kan leiden tot naheffingen en boetes. Voor uitzendbureaus kan een verkeerde kwalificatie leiden tot naheffingen, boetes en reputatieschade.
Kijk kritisch naar je eigen situatie
Het Deliveroo-arrest onderstreept hoe belangrijk het is om kritisch naar je eigen situatie te kijken. Bij Flexpartners helpen we zowel zzp’ers, opdrachtgevers als uitzendbureaus om deze complexe vraagstukken te begrijpen en op te lossen. Heb je twijfels over jouw situatie? Neem gerust contact met ons op.
